Paylaş
Müşterek müteselsil sorumluluk, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 227. maddesi hükümleri ile meslek mensuplarına getirilen yaptırımları ifade etmektedir. Meslek mensupları onayladıkları beyannamelerde veya düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı vergi ziyaına bağlı olarak salınacak vergi, ceza, gecikme faizlerinden müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır.
4 sıra no’lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliği ile müşterek müteselsil sorumluluk uygulamasında kapsam genişletilerek, bilerek kullandıkları veya harici araştırmayı gerektirmeden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olduğu anlaşılabilen belgeleri ve miktar veya tutar itibariyle işletmenin faaliyet konusu veya iş hacmiyle mütenasip olmayan belgeler ile ticari örf ve teamüle uygun olmayan belgelerin kaydedilmesini meslek mensupların müşterek ve müteselsil sorumluluklarına dahil etmiştir.
Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 227. Maddesi Maliye Bakanlığı’na yetki vermiş ise de 4 sıra no’lu Tebliğ ile bu yetkiyi kanunun sınırlarını aşacak şekilde genişletmek, vergi resim harç ve benzeri yükümlülüklerin ikincil düzenleyici işlemler ile aşılamayacağı ilkesine ters düşüldüğü kanaatindeyiz.
Yapılan yasal düzenlemeler ile müşterek müteselsil sorumluluk, üç başlık altında toplanmaktadır.
1- Meslek Mensuplarının İmzaladıkları Beyannamelerde Yer Alan Bilgilerin Defter Kayıtlarına Ve Bu Kayıtların Dayanağını Teşkil Eden Belgelere Uygun Olmamasından Dolayı Müşterek Müteselsil Sorumluluk.
2- Bilerek Kullandıkları Veya Harici Araştırmayı Gerektirmeden Sahte Veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Olduğu Anlaşılabilen Belgeler Yönüyle Sorumluluk Müşterek Müteselsil Sorumluluk.
3- Miktar Veya Tutar İtibariyle İşletmenin Faaliyet Konusu Veya İş Hacmiyle Mütenasip Olmayan Belgeler İle Ticari Örf Ve Teamüle Uygun Olmayan Belgelerin Kaydedilmesi Açısından Müşterek Müteselsil Sorumluluk.
4 Sıra No’lu Genel Tebliğin V/A bölümünde açıklandığı üzere Vergi Usul Kanununun 135’inci maddesinde sayılan vergi inceleme elemanlarınca yapılan incelemeler neticesinde bir matrah farkı ortaya çıktığı takdirde, denetim elemanları, beyannameyi imzalayan meslek mensuplarının sorumluluklarının tespitini yapacak ve raporlarında belirteceklerdir. Bu aşamada Vergi İnceleme Raporları düzenlenmeden önce inceleme elemanınca meslek mensubunun ifadesinin de alınması gerekmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunun Vergi Kanunlarının Uygulanması ve İspat başlığını taşıyan 3. maddesi “İktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunması halinde ispat külfeti bunu iddia eden tarafa aittir.” hükmünü haizdir.
Özellikle sahte ve muhteviyat yönü ile sahte belge düzenleme ve kullanma durumlarında, özellikle meslek mensuplarının, kendilerine getirilen ve sistem üzerinde ekranlarına düşen belgeleri işledikleri ve kaydettikleri dikkate alındığında, sahte belge operasyonuna dahil olduğu yönünde kuvvetli delil ve belge olmadan sorumlu tutulmalarını hukuka ve vicdana sığmadığını vurgulamak isteriz.
Sahte belge düzenleme fiili Vergi inceleme elemanlarının ellerindeki onca yetkiye rağmen uzunca bir sürede ortaya konamamaktadır. Vergi mahremiyeti dolayısıyla devlet kurumlarından bile bilgi alamayan meslek mensuplarından kâhinlik beklenmektedir. Meslek mensubu hakkında hiçbir bulgu yokken sırf düzenleyicilerin defterlerini tutuyorlar diyerek cezalandırmak veya mahkemelerde sürünmeye bırakmak hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmayacaktır.
Nitekim Danıştay 9. Dairesi 2033/342 esas 2023/2313 karar numarası ile SMMM’lerin inceleme yetkisi bulunmadığından, sınırlı olarak sorumlu oldukları göz ardı edilerek asıl borçlu şirketin sahte fatura düzenlediğinden bahisle tarh edilen vergi ve cezalardan sorumlu tutulamayacakları yönünde karar vermiştir.
